“Wie heeft gezegd dat spiritualiteit leuk is? Ik niet,” hoorde ik de coach in een groep ooit zeggen. Hij zei het op een geestige, uitnodigende toon. Het heeft mij veel stof tot nadenken en navoelen gegeven.
Maar eerst en vooral, wat is spiritualiteit eigenlijk precies? Het zit niet in verhevenheid, of in een Hoger Zelf ergens op een wolk, concurrerend met God en Allah elk op eigen wolk. Spiritualiteit zit in wakker worden uit je droomslaap.
Het zit in beseffen wat er werkelijk gaande is, vooral onder je eigen schedeldak. Je kunt een gevoel van heiligheid ervaren, maar zodra je het beschrijft met een hoofdletter, riskeer je het verlies van zuiverheid in jezelf. Het gebruik van hoofdletters vertroebelt je staat van helder besef.
Spiritualiteit is zorgvuldig en gedisciplineerd onderzoek doen in je eigen hersenpan. Welke onbewuste drijfveren zijn er van invloed op je gevoelens en gedachten. Dat speelt vooral als je drijfveren hebt die stammen uit traumatische ervaringen in het verleden. Zij kunnen ze je gevoelens en gedachten vertroebelen, terwijl je misschien meent dat ze voortkomen uit zuivere intuïtie. Dat is linke soep.
Spiritualiteit zit dus niet in je openen voor opkomende gevoelens en gedachten en die onvoorwaardelijk als juist beschouwen omdat ze door hogere machten of heldervoelende vermogens zouden zijn ingegeven. Dat is luiheid. Dat is emotionele onvolwassenheid. Volwassenheid geeft het besef dat spontane gevoelens en gedachten te toetsen zijn aan de praktische werkelijkheid in jezelf en om je heen.
Dat vraagt discipline, zoals je discipline gebruikt bij yoga, meditatie of regelmatige ontspanning van verkrampte spieren. Daar zit een element van tegennatuurlijkheid in, maar als je daar doorheen kunt breken, telkens weer, ben je op de goede weg. Op den duur maakt je systeem er automatismen van. Het geeft een fijn gevoel.
In ruil krijg je lekkere gevoelens, net als wanneer je in het bos loopt, een orgasme beleeft, of naar favoriete muziek luistert. Dat komt door een mix van hormonen die zich in je systeem ontwikkelen. Niets mysterieus of verhevens aan. Maar je fijne gevoelens kunnen er wat meer permanentie door krijgen.
Spiritualiteit, ten slotte, zit ook niet in het verwerpen van rationaliteit, logica, wetenschap of technologie. Dat is emotionele onvolwassenheid. Het is emotioneel volwassen als je meer dan een ding tegelijk kunnen overwegen.
Omgekeerd is het ook emotioneel onvolwassen om, met verwijzing naar eigen wetenschappelijkheid, geringschattend te doen over ervaringen van, bijvoorbeeld, synchroniciteit, heldervoelendheid of sacredness.
Wat is dan verlichting? Die bestaat niet. Luister nou, het bestaat helemaal niet. Laat je niks wijsmaken. Het is schone schijn.
Zeker, je kunt allerlei mooie dingen hebben ontwikkeld: lichtheid, liefde, wijsheid, inspiratie, moed, humor, gevoel van het heilige, gevoel voor schoonheid, telepathie, helende vermogens, noem maar op.
En als je wilt, kun je al die mooie capaciteiten samenbrengen onder de parapluterm “verlichting”. Maar wanneer heb je al die eigenschappen zo geperfectioneerd dat je ze allemaal over de absolute grens heen hebt getild? En waar ligt dan die absolute grens? Wanneer is ontplooiing volledig?
Nee, de lijst van mooie dingen heeft al gauw iets willekeurigs. En de een heeft meer van dit, de ander meer van dat. En er is geen absolute grens. Het zoeken naar totaliteit of perfectie is een terugverlangen naar illusoire gevoelens in de vroege kindertijd.
Je bent al een hele piet als je op weg bent naar meer emotionele volwassenheid.
