“De avondklok had geen meetbaar effect op het aantal ziekenhuisopnamen.” Dat zei Ernst Kuipers van het Landelijk Coördinatiecentrum Patiënten Spreiding.
Met die uitspraak is hij dubbel dom.
Hij haalt twee variabelen, avondklok en aantal ziekenhuisopnamen, uit een complexe ontwikkeling, met een groot aantal variabelen. Denk aan weersveranderingen, vakanties, veiligheidsmaatregelen zoals opgelegde gedragingen en vaccinaties, economische lobbies, andere lobbygroepen, sociale media, berichtgeving door het kabinet, ambtenaren, gezondheidsinstanties, reguliere media met praatprogrammaas en nieuwsberichten, en verwarring en vermoeidheid door de ingewikkeldheid van de situatie en de tegenstrijdigheid in de informatie.
In een situatie met zoveel variabelen kun je niet zomaar gaan zoeken naar een oorzakelijk verband tussen twee variabelen. Dat kan wel in een laboratoriumsituatie waarin je alle andere variabelen kunt weghouden. Maar in dit geval gaat dat helemaal niet.
Ernst Kuipers is dus in overtreding tegen een basisregel van de onderzoeksmethodologie. Misschien heeft hij het verschil tussen laboratoria en de buitenwereld niet leren onderscheiden.
Bovendien kon Kuipers weten dat de sensatiepers aan de haal zou gaan met zijn uitspraak en naar eigen inzicht zou vervormen. Dat deden ze. De correcties laten zij over aan verstandiger media. Hun eigen lezers en luisteraars laten ze in de waan van Kuipers’ methodologische misser.
Het is te hopen dat Ernst Kuipers snel tot inkeer komt en zijn methodologische fout herstelt door in het openbaar uit te leggen dat er veel meer variabelen in het geding zijn. Zijn tweede fout, het in de kaart spelen van de sensatiepers, zal minder makkelijk te herstellen zijn.
Zie voor onderzoeksprojecten die een groot aantal variabelen overwegen:
https://science.sciencemag.org/con.../371/6531/eabd9338.full
https://www.nature.com/articles/s41562-020-01009-0