RADICALISERING IS ONTSTAAN DOOR WELVAART
- Peter van der Werff
- Jul 8, 2024
- 5 min read
Updated: Feb 3
Hoe is de toenemende spanning in de wereld te verklaren? Waar komen de groeiende onzekerheid, angst, verwarring, argwaan, polarisatie, verdamping van identiteitsgevoel en aantallen suïcides onder jongeren vandaan?
Oppervlakkig gezien, lijken de innerlijke verarmingen in strijd met de grote materiële welvaart waarin we leven. Maar er is niet een contrast. Er is een veroorzaking.
De groeiende welvaart gaf de ruimte om ons los te maken van sociale beknellingen. Maar met de nieuwe vrijheden raakten we sociale zekerheden kwijt. Voor velen ging de leegte samen met angst. Het lijkt op de paniek tijdens een vrije val uit het vliegtuig zonder parachute. Je grijpt om je heen maar krijgt geen houvast.
Persoonlijke vrijheid
Na de Tweede Wereldoorlog zien we hoe mensen, geholpen door materiële mogelijkheden, losbraken uit benarde maar ook stabiele begrenzingen van gezinsleven, dorpen, wijken, streken en landen. Met de groei van je besteedbare inkomen kon je al vroeg het huis uit en op jezelf gaan wonen, of in je eerste auto naar het buitenland reizen.
We zien verzwakking van stabiele situaties in het gezinsleven, de dorpen of wijken, reguliere media, gevestigde bedrijven, vaste winkelprijzen en degelijke banken.
De burgers hadden minder behoefte aan de bescherming van religieuze organisaties, vakbonden, politieke partijen en het oude vertrouwde stemgedrag. Zij gingen het zelf uitzoeken en de maatschappij veranderen.
In het belang van persoonlijke ontwikkeling, sloeg de veranderkoorts toe in de curricula en organisatievormen van het onderwijs en de universiteiten.
Wat ooit houvast bood, kwam op de tocht te staan.
Neoliberalisme
Andere trends, je herkent ze wellicht, zijn overheden die zich minder met de samenleving bemoeien (deregulering), die bedrijven verkopen aan particuliere ondernemingen (privatisering) en die nationale grenzen openstellen voor economisch verkeer (liberalisering). Bedrijfsleiders mikken op kortlopende arbeidscontracten (flexibilisering van arbeid), gaan fusies en opsplitsingen aan, of zijn bezig met koop en verkoop van bedrijven.
Landen verliezen hun duidelijke afbakening door grensoverschrijdende economische productielijnen, financiële transacties, informatie, amusement, migranten, toeristen en zakenmensen. Nationale legers, voorheen herkenbaar aan hun generaals en uniformen, veranderen deels in hacking, geheime drone-technologen, vermomde guerrillaeenheden, ingehuurde privélegers, gevechtseenheden van inlichtingendiensten en commerciële bodyguard-bedrijven.
Innerlijke dynamiek
Ook onze overtuigingen veranderen. We geloven minder in eens-en-voor-altijd technologische oplossingen en denken vaker in termen van “alles is in beweging”. Religieus geloof raakt vervangen door spiritualiteit, hier-en-nu-isme en geloof in onvoorspelbaarheid en chaostheorie.
De aandachtsboog verkleint. De videoclip, met zijn fragmentatie en snelle wisseling van beelden, komt voort uit deze trend. De opkomst van ultrakorte berichten op internet zijn er ook een uiting van. En al die trends komen niet door neoliberalisme of bepaalde regeringsleiders en hun zelfgenoegzame kiezers. Zulke regeringsleiders en kiezers zijn vervat in wereldwijde trends.
Sociale media
Ook de opkomst sociale media maakt deel uit van de wereldwijde technologische innovatie en welvaart. Sociale media dragen zeker bij aan groeiende onzekerheid en verwarring, maar bestonden nog niet toen in de jaren 1960 het verval van sociaal houvast inzette. Ze kwamen pas 40 jaar later. Facebook startte in 2004, Twitter in 2006 en Instagram in 2010.
Al deze trends zijn tamelijk ongestuurde processen die elkaar beïnvloeden of voortbrengen, en waar we bedoeld of onbedoeld in mee doen.
De oorsprong lijkt te liggen in de snelle groei van technologie en economie sinds WOII. Daardoor konden burgers, bedrijven en overheden meer vrijheden veroveren, maar raakten ook verontrust door een gebrek aan houvast.
Kortom, de welvaart bijt in zijn eigen staart.
hashtag#stress hashtag#argwaan hashtag#identiteit hashtag#suïcides hashtag#gezinsleven hashtag#regulieremedia hashtag#vakbonden hashtag#kerken hashtag#politiekepartijen hashtag#deregulering hashtag#privatisering hashtag#liberalisering hashtag#flexibilisering hashtag#fusies hashtag#toerisme hashtag#migratie hashtag#drones hashtag#privélegers hashtag#bodyguardbedrijven hashtag#spiritualiteit hashtag#aandachtsboog hashtag#videoclip hashtag#neoliberalisme hashtag#technologischegroei, hashtag#economischegroei
RADICALIZATION DUE TO PROSPERITY
How can the increasing tension in the world be explained? Where do the growing uncertainty, fear, confusion, suspicion, polarization, evaporation of a sense of identity and numbers of suicides among young people come from?
On the surface, the inner impoverishments seem to contradict the great material prosperity in which we live. But there is not a contrast. There is a cause.
Growing prosperity gave us the space to break free from social constraints. But with the new freedoms we lost social security. For many, the emptiness was accompanied by fear. It resembles the panic during a free fall from the plane without a parachute. You grab around but can't find anything to hold on to.
Personal Freedom
After the Second World War we see how people, helped by material opportunities, broke free from the tight but also stable confines of family life, villages, neighborhoods, regions and countries. With the growth of your disposable income, you could leave home early and live on your own, or travel abroad in your first car.
We see a weakening of stable situations in family life, villages or neighborhoods, mainstream media, established companies, fixed retail prices and decent banks.
Citizens had less need for the protection of religious organizations, trade unions, political parties and the old familiar voting behavior. They were going to find out for themselves and change society.
In the interest of personal development, the fever for change struck the curricula and organizational forms of education and universities.
What once offered stability came under threat.
Neoliberalism
Other trends, you may recognize them, are governments that interfere less with society (deregulation), that sell companies to private companies (privatization) and that open national borders to economic traffic (liberalization). Company managers aim for short-term employment contracts (flexibility of labor), enter into mergers and divisions, or are busy buying and selling companies.
Countries are losing their clear demarcation due to cross-border lines of economic production, financial transactions, information, entertainment, migrants, tourists and business people. National armies, previously recognizable by their generals and uniforms, are turning partly into hacking, secret drone technologists, disguised guerrilla units, hired private armies, intelligence combat units and commercial bodyguard companies.
Inner Dynamics
Our beliefs are also changing. We believe less in once-and-for-all technological solutions and think more often in terms of “everything is in motion”. Religious faith is being replaced by spirituality, here-and-nowism and belief in unpredictability and chaos theory.
Attention spans are shrinking. The video clip, with its fragmentation and rapid change of images, is a result of this trend. The rise of ultra-short messages on the internet is also an expression of it. And all these trends are not due to neoliberalism or certain government leaders and their complacent voters. Such government leaders and voters are contained in global trends.
Social Media
The rise of social media is also part of global technological innovation and prosperity. Social media certainly contribute to growing uncertainty and confusion, but did not yet exist when the decline of social stability began in the 1960s. They only came 40 years later. Facebook started in 2004, Twitter in 2006 and Instagram in 2010.
All these trends are rather uncontrolled processes that influence or produce each other, and in which we participate, intentionally or unintentionally.
The origin seems to lie in the rapid growth of technology and economy since WWII. As a result, citizens, companies and governments were able to conquer more freedoms, but also became concerned about a lack of stability.
In short, prosperity bites its own tail.

Comments