Er heerst een gevoel van malaise.
Dat komt niet door een materiële welzijnscrisis, want die is er niet. Onze beleving mag anders zijn, en het fysieke milieu mag ons zorgen baren, maar in het algemeen is het met de mensheid nog nooit zo goed gegaan. Daarover straks meer.
De opkomst van het neoliberalisme is ook niet de oorzaak van het malaisegevoel. Het neoliberalisme is eerder het gevolg dan de oorzaak van wat er wezenlijk aan de gang is. En dat is de toenemende individualisering.
De individualisering is ontstaan door lossere banden met families, oude beroepen, woonplaatsen, landen, vakbonden, politieke partijen, godsdiensten en traditionele media.
Dat was mogelijk omdat wij de materiële middelen daartoe kregen. En die materiële middelen kwamen door technologische innovaties.
Maar de veroverde vrijheden gaan gepaard met verlies van houvast aan vertrouwde sociale eenheden. Dat is de keerzijde van vrijheid. Sociale vrijheid kan even fijn zijn, maar je hebt innerlijk houvast nodig om met uiterlijke vrijheid te leven. Er is behoefte aan ontwikkeling van innerlijke stabiliteit. Dat is niet iedereen gegeven en maatschappijen zijn er niet goed op toegerust.
Zo leidt het veroveren van vrijheid en verval van houvast tot toenemende onrust, angst of agressie. Resultaten zijn ontkenning van beangstigende werkelijkheden, korte lontjes, extreem rechtse bewegingen en krimp van de linkse beweging. Alternatieven zijn een romantisch terugverlangen naar oude tijden en bindingen met spirituele circuits, sportclubs, grote evenementen, milieuacties, muziekidolen en nieuwe media.
Dat alles komt dus niet door een materiële welzijnscrisis. De meeste mensen hebben meer koopkracht dan vroeger. Ze zijn gezonder dan ooit en leven langer dan ooit. Er vallen in de wereld sinds 1945 jaarlijks tienmaal minder oorlogsslachtoffers. De meeste mensen hebben betere opleidingen en meer vrije tijd. Ze beschikken over veel meer technologische hulpmiddelen. Ze hebben meer vrijheid om zich te informeren en op reis te gaan. De psychologische en spirituele hulpverlening gaat met sprongen vooruit. Vormen van internationale uirwisseling en samenwerking zijn sterker dan ooit.
Toch groeien er gevoelens van crisis of malaise. Die zijn, zoals gezegd, binnenin onszelf ontstaan. We projecteren onze spanning op de buitenwereld en schieten van de ene sensatie of verslaving naar de andere. We willen meer vrijheden maar missen de vertrouwde zekerheden van oude sociale structuren.
We leven in een tijd die meer innerlijke groei dan technologische vernieuwing behoeft.
Comentarios