Lang voor de komst van het coronavirus zagen we wereldwijd al gevoelens van onzekerheid en angst toenemen. De stress leidt tot complottheorieën, uitputting, tot en met burnout, en zelfmoord onder jongeren. Andere gevolgen zijn sterkere vijandbeelden en reactionaire politiek. Het Indiase hindoefundamentalisme onder leiding van Narendra Modi en het rechtsextreme beleid van Donald Trump in de VS zijn geen toeval. Er is verlangen naar vroeger tijden, tot uitdrukking komend in retrobouwstijlen, familiegeschiedenissen of het idealiseren van oude stamvolkeren. En vergeet niet de terugkeer naar lokaal leven en kleinschaligheid zoals in alternatieve leefgemeenschappen met eigen teelt van groenten en fruit. Waar komen deze veranderingen vandaan?
Al sinds de jaren 1960 is er een verval van sociale structuren als dorpen, oude stadswijken, families, vaste werkrelaties, vakbonden, poltieke partijen, nationale grenzen, godsdiensten en traditionele media. Door dit verval ontstaat een gemis aan houvast in de maatschappij, met toenemende onzekerheid, angst en gespannenheid.
We zijn niet goed op toegerust op het versterken van innerlijke zekerheid.
Het houvast moet nu bij mensen van binnenuit komen. In de opvoeding en op scholen is er te weinig aandacht voor het ontwikkelen van innerlijke stabiliteit en evenwichtig oordeelsvermogen.
ARBEIDSDELING
Bij het verval van uiterlijke zekerheden hoort ook de veranderende arbeidsdeling. Bedrijven steeds meer gebruik van losse arbeidskrachten, de flexibilisering van arbeid. Een nevenverschijnsel is het groeiend aantal zelfstandigen zonder personeel (zzp’ers) die heel sterk in hun schoenen moeten staan om met alle uiterlijke onzekerheden om te kunnen gaan.
Bovendien was er vroeger een arbeidsdeling die zich beperkt tot dorpen, steden of landen, maar nu heeft het een onoverzichtelijk, wereldwijd karakter aangenomen. Grondstoffen en halffabrikaten gaan kriskras over nationale grenzen heen voor verdere bewerking, distributie en verkoop. Overheden, arbeiders en vakbonden hebben er steeds minder greep op. De grote internationale bedrijven trekken aan de touwtjes.
Om de structuur van die bedrijvigheid en de macht van de corporaties het hoofd aan te bieden, zullen regeringen en vakbonden zich wereldwijd moeten organiseren. Maar regeringen blijven vooral nationaal georiënteerd, daarmee de daadkracht internationale organisaties ondermijnend. En vakbonden richten zich nog altijd op plaatselijke werkgevers of nationale afspraken.
Overstelpend aanbod schept verwarring en uitputting.
CONSUMENTEN
Voor consumenten is het zicht op producenten, distributeurs en verkopers ook sterk verminderd. Betrokken bedrijven verkopen hun producten internationaal en verhogen hun prijzen zonder veel tegenwicht te ondervinden. Ze adverteren met behulp van nieuwe technieken waarmee ze een uitdijende consumentencultuur aanjagen. Het overstelpende aanbod schept verwarring en uitputting in de bevolking.
Het uitbuiten van consumenten vraagt om sterk tegenwicht, maar consumentenorganisaties krijgen te weinig steun van consumenten aan de ene kant en overheden aan de andere kant. Op het vlak van internationale samenwerking lopen ze helemaal achter. Ze organiseren zich veel minder doeltreffend dan de bedrijven.
PRIVATISERING EN LIBERALISERING
Ander voorbeelden van groeiende postmoderniteit zijn privatisering en liberalisering.
Privatisering gaat ten koste van stabiliteit in dienstverlening.
De term privatisering verwijst naar het verkopen van overheidsbedrijven door regeringen aan particuliere ondernemers. Dat gaat vaak ten koste van stabiliteit in dienstverlening aan burgers. Denk aan het afschalen van capiciteit in ziekenhuizen die zichzelf moeten bedruipen. Of zie de onrust die ontstaat bij voortdurende wijziging van tarieven door particuliere energiebedrijven, verzekeraars en telefoonmaatschappijen.
Bij liberalisering gaat het om openstellen van nationale grenzen voor economische bedrijvigheid. Regeringen van landen hebben dan minder controle op de internationale bedrijvigheid. Hoewel liberalisering door “ongelijke ruil” de kloof tussen arm en rijk vergroot, brengt liberalisering in het algemeen ook veel welvaart. Maar het verzwakt overheidscontrole, versterkt het verlies aan overzicht door de burger en vergroot de angst voor buitenlanders.
VIDEOCLIPS
Een snelle opeenvolging van beeldjes.
Bij al deze veranderingen gaat een versnippering van aandacht gepaard, met de videoclip als sprekend voorbeeld. De videoclip geeft een snelle opeenvolging van beeldjes met uiteenlopende betekenissen. Het fascineert, maar leidt ook tot verslaving en uitputting. Het holt innerlijke rust en stabiliteit uit, terwijl die juist versterking nodig hebben.
GLOBALISERING OF VERWESTERING
Al deze ontwikkelingen vinden wereldwijd plaats en heten tezamen ook wel globalisering. Maar dat woord is misleidend. “Globaal” betekent “algemeen” en zegt hier niet veel. Dat het woord toch gangbaar is, komt door de verkeerde vertaling van het Engelse woord “globalization” dat verwijst wereldwijdheid.
In het Nederlands is het woord “mondialisering” beter. Het verwijst in onze taal naar wereldwijdheid. En het zijn de wereldwijde ontwikkelingen waarmee we te maken hebben en waar we aan bijdragen.
Ook in China waait westerse wind.
Maar eigenlijk is “verwestersing” is een preciezere term. Die gaat niet alleen over wereldwijde veranderingen, maar zegt ook dat die veranderingen plaatsvinden naar westers model. Ze zijn het vervolg op het Europese kolonalisme. Zelfs in een land als China waait een westerse wind.
Deze verwestersing zal nog lang doorgaan. Ook de internationale invloed van China is op westerse leest geschoeid. Als het Westen ooit door China overvleugeld zou raken, zou het met westerse wapenen zijn.
---- Wil je doorpraten over deze veranderingen, of hoe we het beste in deze complexe wereld kunnen opereren? Stuur mij een email peterwerff@gmail.com, of neem contact op via https://www.petervanderwerff.nl/shop COACHING.
#angst #onzekerheid #stress #reactionair. #hindoefundamentalisme #narendramodi #domaldtrump #complottheorie #extremisme #nostalgie #kleinschaligheid #retrobouw #buylocal #socialestructuren #secularisering #videoclip #zzp #arbeidsdeling #consumentenbelang #privatisering #afschaling #lerarentekort #liberalisering #postmoderniteit #globalisering #verwestersing #neokolonialisme
